YogiPWD

Sutra Sthana - 1 Deerghanjivitiya

अध्याय १

Charaka Samhita: Chapter 1 Topics Flowchart

graph TD A[Brahma's Creation of Ayurveda]:::source A --> B{Knowledge Transfer Chain}:::teacher B --> C(Assembly of Sages for Human Welfare):::discussion C --> D((भारद्वाज, Bharadwaja Learns from Indra इंद्र)):::teacher D --> E[Bharadwaja Teaches Ayurveda]:::teacher E --> F{अत्रेय, Atreya’s Teaching & Six Disciples}:::teacher F --> G(Importance of Ayurveda for Long Life):::principle G --> H((Qualities of a Good Physician)):::principle H --> I[Concept of Diseases Origin & Causes]:::principle I --> J{Classification of Treatments}:::principle J --> K(Four Pillars of Treatment):::principle K --> L((Daily Regimen Dinacharya)):::guidelines L --> M[Seasonal Regimen Ritucharya]:::guidelines M --> N{Basic Guidelines for Healthy Living}:::guidelines classDef source fill:#ffe5ec,stroke:#d6336c,stroke-width:2px; classDef teacher fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef discussion fill:#e2e3e5,stroke:#495057,stroke-width:2px; classDef principle fill:#d1e7dd,stroke:#0f5132,stroke-width:2px; classDef guidelines fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

Knowledge Transfer Chain

graph TD Brahma[Brahma, ब्रम्हा]:::concrete Brahma --> Dak{Daksha Prajapati, दक्ष प्रजापती}:::mix Dak --> Ash(Ashivinikumars, अश्विनीकुमार):::mix Ash --> Ind((Indra, इंद्र)):::mix Ind --> Bhar[Bharadwaja, भारद्वाज]:::mix Bhar --> Atr{Atreya Punarvasu, अत्रेय पुनर्वसु}:::mix Atr --> Agn(Agnivesha, अग्निवेश):::mix Agn --> Crk((Refined by Charaka, चरक)):::mix classDef concrete fill:#d4edda,stroke:#2d6a4f,stroke-width:2px; classDef mix fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef rmc fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

Charak Samhita - Categories Flowchart

graph LR A[Charak Samhita] --> B(सूत्रस्थान
Sutra Sthana) A --> C(निदानस्थान
Nidana Sthana) A --> D(विमानस्थान
Vimana Sthana) A --> E(शरीरस्थान
Sharira Sthana) A --> F(इंद्रियस्थान
Indriya Sthana) A --> G(चिकित्सास्थान
Chikitsa Sthana) A --> H(कल्पस्थान
Kalpa Sthana) A --> I(सिद्धीस्थान
Siddhi Sthana) B --> B1[Fundamentals of Ayurveda] C --> C1[Diagnosis of Diseases] D --> D1[Special Examination Techniques] E --> E1[Anatomy and Physiology] F --> F1[Signs and Prognosis] G --> G1[Therapeutic Management] H --> H1[Pharmacy and Formulations] I --> I1[Successful Therapeutic Procedures]

Charak Samhita - 7 Sthana Overview

graph LR A[Charak Samhita] --> B[Sutra Sthana 30 chapters] A --> C[Nidana Sthana 8 chapters] A --> D[Vimana Sthana 8 chapters] A --> E[Sharira Sthana 8 chapters] A --> F[Chikitsa Sthana 30 chapters] A --> G[Kalpa Sthana 12 chapters] A --> H[Siddhi Sthana 12 chapters]

Charak Samhita Sutra Sthana - Chapter Overview

graph LR A[Charak Samhita Sutra Sthana] --> A1[1 Deerghanjivitiya, दीर्घजीवितीय] A --> A2[2 Apamargatanduliya, अपमार्गतड्डलीय] A --> A3[3 Aaragvadhiy आरग्वधीय] A --> A4[4 Shadvirechanashatashritiya, ] A --> A5[5 Matrashitiy, मात्राशितीय] A --> A6[6 Tasyashitiyam, तस्याशितीय] A --> A7[ न वेगांधारणीयाध्याय N ivruttanashitiyam] A --> A8[8 इंद्रियोपक्रमणीयाध्याय, Indriyopkramaniya] A --> A9[9 खुन्गाकचतुष्पादाध्याय, Rasavimaniya] A --> A10[10 तिस्त्रैषणीयाध्याय, Trividhakukshiya] A --> A11[11 Trividhasheshaniyam] A --> A12[12 Viruddhanna Vijnaniya] A --> A13[13 Santarpaniya] A --> A14[14 Apatarpaniya] A --> A15[15 Kriyakalpa] A --> A16[16 Ashtau Ninditiya] A --> A17[17 Annapana Vidhi] A --> A18[18 Dashapranayataniya] A --> A19[19 Atreyabhadrakapyiya] A --> A20[20 Vikriti Vijnaniya] A --> A21[21 Ashtau Roganika] A --> A22[22 Ardita Chikitsa] A --> A23[23 Raktapitta Chikitsa] A --> A24[24 Gulma Chikitsa] A --> A25[25 Udara Chikitsa] A --> A26[26 Shotha Chikitsa] A --> A27[27 Jwara Chikitsa] A --> A28[28 Roganidana] A --> A29[29 Arishta Lakshana] A --> A30[30 Tantu Sharira]

Charak Samhita - Nidana Sthana Chapters

graph LR A[Nidana Sthana] --> N1[1 Jwara Nidana] A --> N2[2 Raktapitta Nidana] A --> N3[3 Gulma Nidana] A --> N4[4 Prameha Nidana] A --> N5[5 Kushta Nidana] A --> N6[6 Unmada Nidana] A --> N7[7 Apasmara Nidana] A --> N8[8 Rajayakshma Nidana]

Charak Samhita - Vimana Sthana Chapters

graph LR A[Vimana Sthana] --> V1[1 Rasa Vimana] A --> V2[2 Trividhakukshi Vimana] A --> V3[3 Rogabhishagjitiya Vimana] A --> V4[4 Vyadhita Rupiya Vimana] A --> V5[5 Annapanavidhi Vimana] A --> V6[6 Rogavibhaga Vimana] A --> V7[7 Vimana of Seven Doshas] A --> V8[8 Vikriti Vijnaniya Vimana]

Charak Samhita - Sharira Sthana Chapters

graph LR A[Sharira Sthana] --> S1[1 Garbhavakranti Sharira] A --> S2[2 Garbhavakranti Sharira Dvitiya] A --> S3[3 Sharira Sankhya Sharira] A --> S4[4 Mahati Sharira] A --> S5[5 Shira Vyadhihara Sharira] A --> S6[6 Sharira Vyadhi Nidan Sharira] A --> S7[7 Trimarmiya Sharira] A --> S8[8 Purusha Vichaya Sharira]

Charak Samhita - Chikitsa Sthana Chapters

graph LR A[Chikitsa Sthana] --> C1[1 Jwara Chikitsa] A --> C2[2 Raktapitta Chikitsa] A --> C3[3 Gulma Chikitsa] A --> C4[4 Prameha Chikitsa] A --> C5[5 Kustha Chikitsa] A --> C6[6 Unmada Apasmara Chikitsa] A --> C7[7 Rajayakshma Chikitsa] A --> C8[8 Arshas Chikitsa] A --> C9[9 Bhagandara Chikitsa] A --> C10[10 Udara Chikitsa] A --> C11[11 Arsha Shotha Chikitsa] A --> C12[12 Vata Vyadhi Chikitsa] A --> C13[13 Hikka Shvasa Chikitsa] A --> C14[14 Kasa Chikitsa] A --> C15[15 Pandu Kamala Chikitsa] A --> C16[16 Shotha Chikitsa] A --> C17[17 Chhardi Chikitsa] A --> C18[18 Atisara Chikitsa] A --> C19[19 Grahani Chikitsa] A --> C20[20 Visarpa Chikitsa] A --> C21[21 Masurika Chikitsa] A --> C22[22 Sannipata Jwara Chikitsa] A --> C23[23 Agantu Roga Chikitsa] A --> C24[24 Bala Roga Chikitsa] A --> C25[25 Vatavyadhi Chikitsa] A --> C26[26 Apasmara Chikitsa] A --> C27[27 Jwara Prakarana] A --> C28[28 Tandra Chikitsa] A --> C29[29 Trishna Chikitsa] A --> C30[30 Visha Chikitsa]

Charak Samhita - Kalpa Sthana Chapters

graph LR A[Kalpa Sthana] --> K1[1 Madanakalpa] A --> K2[2 Ikshvaku Kalpa] A --> K3[3 Kutaja Kalpa] A --> K4[4 Shyama Kalpa] A --> K5[5 Arka Kalpa] A --> K6[6 Danti Kalpa] A --> K7[7 Saptala Kalpa] A --> K8[8 Arjaka Kalpa] A --> K9[9 Karavira Kalpa] A --> K10[10 Jayapala Kalpa] A --> K11[11 Snuhi Kalpa] A --> K12[12 Dhamargava Kalpa]

Charak Samhita - Siddhi Sthana Chapters

graph LR A[Siddhi Sthana] --> S1[1 Sneha Siddhi] A --> S2[2 Sweda Siddhi] A --> S3[3 Vamana Virechana Siddhi] A --> S4[4 Asthapana Anuvasana Siddhi] A --> S5[5 Anuvasana Siddhi] A --> S6[6 Asthapana Siddhi] A --> S7[7 Vamana Siddhi] A --> S8[8 Virechana Siddhi] A --> S9[9 Niruha Siddhi] A --> S10[10 Nasya Siddhi] A --> S11[11 Rakta Mokshana Siddhi] A --> S12[12 Sarva Siddhi]
मन
आत्मा
शरीर

मन, आत्मा व शरीर हे त्रिकुट, त्रिदंडाप्रमाणे एकमेकांचे आधाराने राहिलेले आहे.

Chapter 1 (Sutra Sthana) - Deerghanjivitiya

graph LR A[Chapter 1
Sutra Sthana
Deerghanjivitiya] --> B[त्रिविध प्रकार
Threefold Types] A --> C[षड् रस
Six Tastes] A --> D[पंच महाभूत
Five Elements] A --> E[त्रिदोष
Three Doshas] A --> F[त्रिविध परिमाण
Three Measures] A --> G[द्विविध औषधि
Two Medicines] B --> B1[त्रिविध रोग] B --> B2[त्रिविध चिकित्सा] B --> B3[त्रिविध आयु] B --> B4[त्रिविध बल] B --> B5[त्रिविध कारण] B --> B6[त्रिविध शारीरिक दोष] B --> B7[त्रिविध मानसिक दोष] B5 --> B5a[आसात्म्येन्द्रियार्थ संपर्क] B5 --> B5b[प्रज्ञापराध] B5 --> B5c[काल] B7 --> B7a[रज] B7 --> B7b[तम] B7 --> B7c[सत्त्व] C --> C1[मधुर
Sweet] C --> C2[अम्ल
Sour] C --> C3[लवण
Salty] C --> C4[तिक्त
hot spicy] C --> C5[कटु
Bitter] C --> C6[कषाय,तुरट
Astringent] D --> D1[आकाश
Ether] D --> D2[वायु
Air] D --> D3[अग्नि
Fire] D --> D4[अप
Water] D --> D5[पृथ्वी
Earth] E --> E1[वात] E --> E2[पित्त] E --> E3[कफ] F --> F1[काल परिमाण] F --> F2[देश परिमाण] F --> F3[दोष परिमाण] G --> G1[शोधन
Cleansing] G --> G2[शमन
Palliative]

दोषांचे शामक

graph TD Vat[वात]:::concrete Vat --> God[गोड]:::mix Vat --> Amb[आंबट]:::mix Vat --> Khr[खारट]:::mix classDef concrete fill:#d4edda,stroke:#2d6a4f,stroke-width:2px; classDef mix fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef rmc fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

graph TD Pit[पित्त]:::concrete Pit --> God[गोड]:::mix Pit --> Tur[तुरट]:::mix Pit --> Kad[कडू]:::mix classDef concrete fill:#d4edda,stroke:#2d6a4f,stroke-width:2px; classDef mix fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef rmc fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

graph TD Kaf[कफ]:::concrete Kaf --> Tkh[तिखट]:::mix Kaf --> Tur[तुरट]:::mix Kaf --> Kad[कडू]:::mix classDef concrete fill:#d4edda,stroke:#2d6a4f,stroke-width:2px; classDef mix fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef rmc fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

Medicinal Substances

graph LR MS[Medicinal
Substances]:::concrete MS --> A[मुलिन्य:]:::mix MS --> B[फलिन्यो]:::mix MS --> C[महास्नेहाच्च]:::mix MS --> D[मूत्र]:::mix MS --> E[दूध]:::mix MS --> F[6 वनस्पती]:::mix F --> F1[साल]:::mix F --> F2[चीक]:::mix F2 --> F11[निवडुंग]:::rmc F2 --> F12(रुई):::rmc F2 --> F13[आपटा]:::rmc F1 --> F14[काटे करंज]:::rmc F1 --> F15[कृष्णगंधा
काळा शेवगा]:::rmc F1 --> F16[तिल्वक]:::rmc F15 --> F17[परिसर्प]:::rmc F15 --> F18[सूज]:::rmc F15 --> F19[मूळव्याधी]:::rmc F15 --> F20[इसब]:::rmc F15 --> F21[विद्रधि]:::rmc F15 --> F22(गंडमाळा):::rmc F15 --> F23[गलगंड]:::rmc F15 --> F24[कोड]:::rmc F15 --> F25[अलजी]:::rmc classDef concrete fill:#d4edda,stroke:#2d6a4f,stroke-width:2px; classDef mix fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef rmc fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

औभदीद औषधांचे ४ प्रकार

Medicinal Substances (द्रव्य) Flowchart

graph TD MS[Medicinal Substances
द्रव्य]:::concrete MS --> Org[Based on
Origin]:::mix MS --> Tha[Based on
Therapeutic Action]:::mix Org --> Jan[Jangama
Animal-Origin]:::rmc Org --> Aud[Audbhida
Plant-Origin]:::rmc Org --> Par[Parthiva
Mineral-Origin]:::rmc Aud --> Van[Vanaspati
Fruits without flowers]:::material Aud --> Vans[Vanaspatya
Fruits with flowers]:::material Aud --> Vir[Virudha
Creepers]:::material Aud --> Aus[Aushadha
Annual Herbs]:::material classDef concrete fill:#d4edda,stroke:#2d6a4f,stroke-width:2px; classDef mix fill:#cfe2ff,stroke:#084298,stroke-width:2px; classDef rmc fill:#fff3cd,stroke:#664d03,stroke-width:2px;

Moolavarga (Medicinal Root Groups)

graph LR A([Medicinal Roots
मूलवर्ग]) A --> B{Therapeutic
Groups} B --> C1[📗 Jeevaneeya
Life-promoting] B --> C2[📘 Balyā
Strength-promoting] B --> C3[📙 Deepaneeya
Digestive Stimulant] B --> C4[📕 Truptighna
Relieves Heaviness] B --> C5[📒 Sandhaneeya
Wound-healing] B --> C6[📓 Shothaghna
Anti-inflammatory] B --> C7[📔 Mutrala
Diuretic] C1 --> D1((Restores
vitality & immunity)) C2 --> D2((Promotes
strength & stamina)) C3 --> D3((Improves
appetite & digestion)) C4 --> D4((Removes
post-meal sluggishness)) C5 --> D5((Aids
wound & tissue healing)) C6 --> D6((Reduces
inflammation & swelling)) C7 --> D7((Enhances
urine flow)) C5 --> E1{Example Herbs} E1 --> F1[[Lodhra]] E1 --> F2[[Yashtimadhu]] E1 --> F3[[Sariva]]

दुग्ध गुण (Abilities of Animal Milks)

graph LR A[दुग्ध गुण
Animal Milks] --> B1[गायचे दूध
Cow Milk] A --> B2((म्हशीचे दूध
Buffalo Milk)) A --> B3[बकरीचे दूध
Goat Milk] A --> B4[उंटाचे दूध
Camel Milk] A --> B5[घोडीचे दूध
Mare Milk] A --> B6[मेंढीचे दूध
Sheep Milk] B1 --> C1(बलवर्धक) B1 --> C2(पौष्टिक) B1 --> C3(रसायन) B1 --> C4(दीर्घायुष्यकारी) B1 --> C5(सर्वश्रेष्ठ औषधत्व) B2 --> D1((गुरु)) B2 --> D2((बल्य)) B2 --> D3((कफवर्धक)) B2 --> D4((निद्राजनक)) B2 --> D5((अति पौष्टिक)) B2 --> D6((वातशामक)) B3 --> E1(लघु) B3 --> E2(सुपाच्य) B3 --> E3(ज्वरनाशक) B3 --> E4(क्षय व रक्तपित्त मध्ये हितकारी) B4 --> F1(रुक्ष) B4 --> F2(पाचन सुधारक) B4 --> F3(मूत्रल) B4 --> F4(मधुमेहसाठी उपयुक्त) B5 --> G1(पित्तशामक) B5 --> G2(रुक्ष) B5 --> G3(सारक) B5 --> G4(मल विसर्जनास उपयुक्त) B6 --> H1(गुरु) B6 --> H2(बल्य) B6 --> H3(कफवर्धक) B6 --> H4(ताकद वाढवणारे) B6 --> H5(थंड)

Qualities of a Good Physician

graph LR A[Qualities of a Good Physician] --> B(शास्त्रज्ञानम् : Knowledge of Scriptures) A --> C(दृष्टकर्मा : Practical Experience) A --> D(दक्ष : Skillfulness) A --> E(शुचि : Purity & Ethical Conduct) subgraph "Why Important" F(Health is Life’s Foundation) G(Physician ensures Health Restoration) H(Ethical & skillful practice maintains trust) end A --> F A --> G A --> H

Causes of Diseases

graph TD A[Causes of Diseases] --> B(असात्मेन्द्रियार्थसंसर्ग) A --> C(प्रज्ञापराध) A --> D(काल) B --> E[Improper use of senses] C --> F[Misuse of intellect] D --> G[Time & seasonal variations] E --> H[Dosha Imbalance] F --> H G --> H H --> I[Disturbed Dhatus, Agni, Srotas] I --> J[Disease Manifestation]

Classification of Treatments

graph LR A[Classification of Treatments] --> B(अपदर्शनीय चिकित्सा
Preservation of Health) A --> C(व्याधिहरण चिकित्सा
Curing of Diseases) B --> E[Dinacharya Daily Routine] B --> F[Ritucharya Seasonal Regimen] B --> G[Rasayana, Vajikarana] B --> H[Sadvritta] C --> J[Panchakarma 5 Bio-purifications] C --> K[Shamana Palliative Therapy] C --> L[Medications, Diet, Lifestyle Modifications]

Four Pillars of Treatment

graph LR A[Four Pillars of Treatment] --> B(भिषक्
Physician) A --> C(द्रव्य
Medicine) A --> D(उपस्थाता
Nurse/Attendant) A --> E(रोगी
Patient) B --> F[Shastrajna, Drshtakarma, Daksha, Shuchi] C --> G[Bahukalpa, Bahuguna, Yogyata, Sampat] D --> H[Anurakta, Daksha, Shuchi, Upacharakushala] E --> I[Smrti, Anurakta, Jnapaka, Dhrti]

Basic Guidelines for Healthy Living

graph LR A[Aims of
Ayurveda] A --> B(स्वस्थस्य स्वास्थ्यरक्षणं) A --> C(आतुरस्य विकारप्रशमनं) B --> D[Basic Guidelines
for
Healthy Living] D --> E[दिनचर्या
Daily Regimen] D --> F[ऋतुचर्या
Seasonal Regimen] D --> G[सद्वृत्त
Ethical Conduct] D --> H[आहारविधि
Dietary Rules] D --> I[विहार
Wholesome Habits] D --> J[रसायन
Rejuvenation Therapy] E --> E1[Early Rising,
Oil Massage,
Exercise] E --> E2[Bathing,
Balanced Meals,
Sleep] F --> F1[Seasonal Food,
Activity Adjustments] G --> G1[Truthfulness,
Compassion, Restraint] H --> H1[Fresh, Balanced,
Timely Meals] I --> I1[Avoid Overexertion,
Stress] J --> J1[Use of Rasayana herbs,
Rejuvenative Practices]

Seasonal Regimen Ritucharya

graph LR A[Ritucharya] A --> B(हेमंत) B --> B1[Agni Increases] B --> B2[Heavy, Oily Food, Milk, Meat Soup] B --> B3[Oil Massage, Exercise, Sunbath] A --> C(शिशिर) C --> C1[High Agni persists] C --> C2[Warm, nourishing food] C --> C3[Warm clothes, Oil Massage] A --> D(वसंत) D --> D1[Kapha Aggravation] D --> D2[Light, dry, spicy food] D --> D3[Exercise, Dry Massage] A --> E(ग्रीष्म) E --> E1[Pitta increases] E --> E2[Cool, sweet, liquid food] E --> E3[Cooling drinks, Avoid Sun] A --> F(वर्षा) F --> F1[Vata aggravation] F --> F2[Warm, oily, sour food] F --> F3[Oil Massage, Indoor stay] A --> G(शरद) G --> G1[Pitta aggravation] G --> G2[Sweet, Bitter, Cooling food] G --> G3[Moonlight exposure, Cold Bath]

८ प्रकारची मूत्रें

graph LR A[८ प्रकारची मूत्रें] --> B(मेंढी) A --> C(शेळी) A --> D(गाय) A --> E(म्हैस) A --> F(हत्तीण) A --> G(उंटीण) A --> H(घोडी) A --> I(गाढवी) C --> C1[तुरट, गोड] C --> C2[पथ्यकारक
स्त्रिदोषनाशक] D --> D1[गोड] D --> D2[कृमि,कुष्ठ
कंडू
पांडुरोग
श्वास
त्वचेचा दोष
उदर
यांस विशेष गुणकारी]

Basic

Post a Comment

0 Comments